به گزارش پایگاه خبری معماری و نما،سکونتگاه های موقت پس از سانحه در معماری؛ بشر در طول تاریخ همواره شاهد حوادث مختلف طبیعی نظیر زمین‌لرزه، سیل، طوفان و جنگ بوده است، وقوع این حوادث پیامدهای مختلفی را در زمینه‌های اجتماعی و اقتصادی در جوامع انسانی بر جای گذاشته است. ایران نیز همواره با چنین حوادثی مواجه بوده که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به زمین‌لرزه اشاره نمود.
در خانه عواملی هست که ارزش‌های انسانی در آن‌ها تجلی پیدا می‌کند و می‌توان به مهم‌ترین آن‌ها به‌عنوان مکان اجتماعی و نگهداری از فرهنگ اشاره کرد. به نظر می‌رسد اساسی‌ترین نیازهای آدمی، داشتن سرپناه است؛ بنابراین تأمین مسکن مناسب برای تمامی اقشار جامعه ضرورتی انکارناپذیر است.
از ابتدا برای روشن شدن بیشتر موضوع کتاب مروری بر ادبیات اسکان موقت، مقدماتی برای پرداختن به موضوع اصلی کتاب که عبارت است از ایجاد بستری مناسب در زمین‌های بلااستفاده و یا پارک‌ها، جهت استفاده از آن‌ها در اسکان موقت پس از زلزله، فراهم می‌شود. بر این اساس ضمن معرفی جایگاه اسکان موقت پس از وقوع سوانح، به بررسی مطالعات انجام‌گرفته تاکنون در این موضوع پرداخته و درنتیجه به یافته‌های ارزشمند حاصله در این مقوله اشاره می‌شود که ساختمان‌های پیش‌ساخته شامل چند دسته می‌باشند، وزن نسبی آن‌ها و چگونگی شکل‌گیری سازه‌ای و برپا کردن آن‌ها در سطوح طبیعی به‌صورت مفصل توضیح داده شده است.
رعایت اصول و ضوابط فنی و مهندسی در سکونتگاهها و فضاهای جمعی، ضامن سهولت در روابط فضاها و گردش کار، ارتقای کیفیت خدمات‌رسانی، افزایش رضایت ساکنین و پرسنلین و همچنین صرفه‌جویی در هزینه‌های ساخت و نگهداری خواهد بود. با توجه به این امر و نقش حساس این مراکز در هنگام بروز حوادث و بحران‌های طبیعی و غیرطبیعی و به‌منظور کاهش میزان مرگ‌ومیر ناشی از حوادث طبیعی، اعمال ضوابط و استانداردهای فنی و مهندسی در کلیه ساختمان‌ها و فضاهای مسکونی الزامی است.
راهکارهای موجود در ساخت سکونتگاه‌های موقت، متعاقب سوانح اخیر در کشور، نشان‌دهنده آگاهی اندک مجریان و برنامه‌ریزان از پیامدهای گوناگون سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و زیست‌محیطی سوانح است که سبب شده وجود سکونتگاه‌های مزبور پس از اتمام دوران بازسازی به معضلاتی در مناطق سانحه‌دیده مبدل شوند. طبق بررسی‌های انجام‌شده، به‌رغم رخداد سوانح مختلف در ایران و تجارب ناموفق سکونتگاه‌های موقت تأسیس‌شده پس از آن‌ها، سند و نوشته‌ای که تعیین‌کننده مسیری بهتر برای اقدامات آینده جهت برنامه‌ریزی صحیح در امر اسکان موقت و به‌عنوان طرحی برای آیندگان قرار گیرد، وجود ندارد.
مسئله اسکان موقت بازماندگان پس از وقوع سوانحی مانند زلزله در کلان‌شهرهای جهان به سبب آسیب‌پذیری‌های وسیع‌تر، تخریب‌های بیشتر پس از زلزله، جمعیت زیاد شهری، نیاز به کمک و همچنین زمان زیاد برای بازسازی، بسیار پیچیده‌تر خواهد بود. به‌ویژه به سبب تراکم بالای ساختمان‌های مسکونی در ایران نسبت به سایر کشورها، کمبود فضای مناسب جهت اسکان جمعیت بی‌خانمان در ایران پس از زلزله، مشکلی جدی است.
بنابراین از آنجا که فضاهای باز اولین سایت‌های قابل استفاده پس از بحران زلزله خواهند بود، به نظر می‌رسد، پارک‌ها و یا زمین‌های خالی باید با رویکرد پاسخگویی در حین بحران و پس از آن طراحی و تجهیز شوند (خاکی، ۱۳۸۸، ۳).
فهرست مطالب کتاب «سکونتگاه های موقت پس از سانحه در معماری»
فصل اول
مقدمـه
فصل دوم
زلزله و اسکان موقت
- چند اصطلاح مهم
خطر
زلزله
پارک
پارک زلزله
بحران (سانحه)
مدیریت بحران
ساماندهی
تاب‌آوری
بازسازی پس از سانحه
اسکان موقت
سرپناه موقت
مسکن
- انواع مجموعه‌های مسکونی
دسته‌بندی ناحیه‌ها در محیط مسکونی
فضاهای مختلف مسکونی
عملکرد مسکن در ارتباط با محیط خارج
زندگی اشتراکی
- زلزله و بحران پس از وقوع آن
وضعیت زلزله در ایران
بحران پس از وقوع زلزله
- اسکان پس از زلزله
اسکان اضطراری
اسکان موقت
اسکان دائم
- تاریخچه اسکان موقت (بایدها و نبایدها)
- روش‌های اسکان موقت
تأمین سکونتگاه موقت
برنامه‌ریزی برای سکونتگاه موقت
انواع فضاهای اسکان موقت
عوامل اثرگذار در فرآیند تأمین سکونتگاه‌های موقت
ملزومات تأمین سکونتگاه موقت برای بازماندگان جابه‌جاشده پس از سوانح
- مکان‌یابی مراکز اسکان موقت
مراکز اسکان موقت در داخل شهر
مراکز اسکان موقت در خارج از شهر
- بازسازی پس از سانحه
فصل سوم
انعطاف‌پذیری در معماری
انعطاف‌پذیری
معرفی استراتژی‌های کلی در انعطاف‌پذیری
انواع گونه‌های انعطاف‌پذیری
طراحی سکونتگاه‌های جمعی
زندگی اشتراکی در خانه‌های اشتراکی با اقتصاد اشتراکی
خانه اشتراکی
زندگی اشتراکی
زندگی اشتراکی، فرصت یا تهدید؟
الگوی طراحی مسکن انعطاف‌پذیر
چند عامل کلیدی در طراحی انعطاف‌پذیری
۱- مدول
۲- سیستم ساختمانی و سازه بنا
صنعت پیش‌ساختگی
۳- تأسیسات
۴- شکل بنا
فرم ساختمان
۵- عمق ساختمان
۶- دسترسی
۷- ارتفاع ساختمان
۸- سطح اشغال
۹- سازمان‌دهی درونی
بخش‌های نرم و سخت
فضاهای خدماتی
در نظر گرفتن محل قرارگیری پله
بخش‌های فعال و غیرفعال
۱۰- سازمان‌دهی بیرونی
طراحی لبه فضا
بررسی گام‌های طراحی برای اسکان موقت
- آسیب‌پذیری قبل از سانحه
- پیامدهای محلی و منطقه‌ای
- اقلیم
- تأثیرات بلندمدت اسکان موقت
- استراتژی بازسازی دائم و زمان‌بندی
- مکان
فصل چهارم
نمونه‌های رایج اسکان موقت داخلی و خارجی
نمونه‌های رایج اسکان موقت (چادرها و کانکس‌ها
مشخصه چادرهای سکونتگاهی
مشخصه کانکس‌ها
سازه‌های کیسه شنی نادر خلیلی (زلزله‌زدگان پاکستان ۲۰۰۵)
سیستم ابرخشت
اسکان موقت پس از زلزله بم
زلزله کرمانشاه
تجارب ژاپن در استفاده از فضاهای باز و پارک‌ها پس از زلزله
نمونه اسکان موقت شهر کوبه در ژاپن
خانه‌های آیکیا – نمونه دیگری از اسکان موقت
نمونه موردی در خصوص سازه انعطاف‌پذیر (کانتینر) در ایران
فصل پنجم
استانداردهای طراحی سکونتگاه‌های پیش‌ساخته
پیشساختهسازی
حاصل ایده استفاده از سازه پیش‌ساخته
انواع سازه‌های پیش‌ساخته
تفاوت کانتینر و کانکس
معماری کانکس و کانتینر
روند معماری کانکس و کانتینر
هدف از طراحی کانکس و کانتینر
طراحی کانکس و کانتینر ویلایی
اصول طراحی کانکس و کانتینر
کانکس یا کانتینر ویلایی چیست؟
ابعاد کانکس یا کانتینر ویلایی
امکانات کانکس یا کانتینرهای ویلایی
مزایای کانکس و کانتینر ویلایی
مصالح کانکس و کانتینر ویلایی
ساخت کانکس و کانتینر ویلایی
جابه‌جایی کانکس و کانتینر ویلایی
سکونتگاه‌های کانتینری
آنچه باید در مورد کانتینرهای مسکونی بدانیم
کانتینر فروشگاهی
کانتینر فروشگاهی در چه مواردی کاربرد دارد؟
تجهیزات کانتینر فروشگاهی
تأمین آب و برق کانتین
معرفی چند خانه کانتینری و دفتر کار با کانتینر
خانه کانتینری دوطبقه
معماری دفتر کار کانتینری
خانه مدرن کانتینری
نگاهی به تصاویر نمونه‌های ساخته‌شده در جهان
تصویر بجای مانده از تالیف کتاب
منابع
- منبع خبر : فضای نو
