به گزارش پایگاه خبری معماری و نما، در ساخت آسمانخراش‌ها عمدتا از مصالح مدرنی مانند فولاد، شیشه، بتن مسلح و گرانیت استفاده می‌شود و در آنها، تجهیزات مکانیکی و تاسیساتی مانند آسانسور و پمپ‌های آب نیز به کار گرفته می‌شود. همیشه اولین‌ها برای همه جذاب بوده. در این مقاله تاریخچه ساخت اولین آسمانخراش در جهان و ایران به همراه ارتفاع آن گفته شده است.
امروز می‌خواهیم به سراغ تاریخچه ساخت آسمانخراش‌ها برویم، در همین ابتدای کار باید بدانیم که تعریف آسمانخراش چیست؟ آسمانخراش درواقع به ساختمان‌هایی اطلاق می‌شود که حداقل ۴۰ طبقه داشته باشند و ارتفاع آنها نیز بیش از ۱۵۰ متر باشد که در زبان فارسی به آن برج نیز گفته می‌شود.
در این تعریف به ساختمان‌های بلند با ارتفاع کمتر از ۱۵۰ متر نیز ساختمان‌های بلند مرتبه گفته می‌شود. از کلمه آسمانخراش برای نخستین بار در سده نوزدهم استفاده شد که در شهرهای شیکاگو و نیویورک آمریکا ساختمان‌های بلندی با این نام ساخته شدند. البته در سال ۱۸۹۲ از ساخت آسمانخراش‌هایی با ارتفاع بیش از ۱۵۰ متر جلوگیری به عمل آمد.
این محدودیت‌ها در نیویورک اعمال نشد و این شهر در آغاز سده ۲۰ پر از آسمانخراش شد. درواقع تا قرن نوزدهم، ساختمان‌هایی با بیش از شش طبقه، بسیار کم بود و استفاده از پله برای بالا رفتن از این ساختمان‌ها، ایده ساخت آسمانخراش را غیر عملی می‌کرد. همچنین مساله دیگری که وجود داشت این بود که آب با فشار مناسبی به طبقات بالاتر نمی‌رسید. در ادامه به بررسی کاربری آسمانخراش‌ها و اولین آسمانخراش‌های ساخته شده در ایران و جهان می‌پردازیم.
کاربری آسمانخراش‌ها
کاربری آسمانخراش‌ها به چند دسته تقسیم می‌شود که عبارتند از:
- کاربری مسکونی: این کاربری به دنبال مهاجرت گروه زیادی از مردم به شهرها و افزایش تراکم جمعیت به وجود آمده، چرا که ساختمان‌های کوچک پاسخگوی این جمعیت گسترده نخواهد بود و نیاز به مرتفع سازی به وجود می‌آید.
- کاربری مخابراتی: تاریخچه ساخت آسمانخراش نشان می‌دهد یکی از استفاده‌های زیادی که از آنها می‌شود، کاربرد مخابراتی است که البته درآمد زایی آنچنانی ندارد. درواقع به جای ساخت این نوع از آسمانخراش‌ها، که هزینه بسیاری نیز دارند با استفاده از مکان یابی می‌توان سازه‌هایی کم هزینه‌تر مانند دکل و غیره ساخت که همان کارایی را با هزینه کمتری انجام داد.
- کاربری اداری – تجاری: زمانی که از آسمانخراش‌ها به صورت همزمان و برای چند کاربری استفاده شود، در هزینه‌ها صرفه جویی زیادی شده و به صرفه‌ترین حالت است.
تاریخچه ساخت آسمانخراش در دنیا
اولین آسمانخراش جهان به معنای واقعی، Woolworth Building نام دارد که در ۱۷ نوامبر ۱۹۱۳ و بعد از ۳ سال کار در منهتن نیویورک افتتاح شد. اولین آسمانخراش جهان ۵۷ طبقه دارد و ارتفاع آن ۲۴۱ متر است که دارای اسکلت فولادی سنگین و معماری سبک است.
هزینه ساخت اولین آسمانخراش جهان حدود ۱۳ میلیون دلار برآورد شده بود و با وجود آنکه امروزه بیش از ۹۰ سال عمر کرده، اما هنوز از آن استفاده می‌شود و سالم است.
آسمانخراش دیگری با نام Trump Building نیز در سال ۱۹۳۰ لقب بلندترین ساختمان جهان نام گرفت که ارتفاع آسمانخراش Trump Building به ۲۸۳ متر و تعداد طبقات آن ۷۱ طبقه است.
ساخت اولین آسمانخراش جهان و به دنبال آن رواج این پدیده با توجه به آنکه ارتفاع آسمانخراش‌های معروف بیش از ۲۰۰ یا گاهی ۴۰۰ متر است، باعث ایجاد هزینه‌های بسیار زیادی در ساخت آنها شده و عملیات ساخت آنها بسیار پرهزینه و زمانبر است.
البته هزینه‌های زیادی که برای ساخت آسمانخراش‌ها صرف می‌شود، تنها محدود به موارد فنی یا مصالح نمی‌شود و در زمان ساخت آنها بسیاری از مسائلی به وجود می‌آیند که هزینه‌های زیادی را به همراه دارند.
علاوه بر این موضوع، هزینه نگهداری نیز یک بار مالی دیگری به این پروژه‌ها اضافه می‌کند. ساخت آسمانخراش‌های مرتفع عمدتا توسط دولت‌ها انجام می‌شود.
در توکیو پایتخت ژاپن نیز که یکی از شهرهای مدرن جهان است، بزرگترین برج مخابراتی جهان قرار گرفته است که اسکای تری نام دارد. بر اساس پیش بینی‌ها برج خلیفه دبی که به عنوان بلندترین آسمانخراش جهان نام گرفته است، در سال ۲۰۲۱ جای خود را به برج جده عربستان خواهد داد که این روزها در حال ساخت است. ارتفاع آسمانخراش جده در عربستان به حدود ۹۹۹ متر می‌رسد که عددی بسیار بلندتر از برج خلیفه دبی است.
آسمانخراش جده ۲۰۰ طبقه دارد و کاربری چند منظوره دارد، در این برج رستوران‌های متعدد، هتل، واحدهای مسکونی، مراکز خرید و بازار، امکانات تفریحی و هر آنچه یک خانواده برای زندگی روزمره به آن نیاز داشته باشد، وجود دارد. تراس این برج در طبقه ۱۵۷ قرار دارد که بلندترین تراس باز دنیا خواهد بود.
اولین آسمانخراش ایران
وقتی صحبت از ساخت آسمانخراش در ایران می‌شود، ذهن همه را به سمت برج میلاد تهران می‌برد. ارتفاع آسمانخراش میلاد به ۴۳۵ متر می‌رسد و بلندترین سازه در ایران به حساب می‌آید.
اولین آسمانخراش ایران به عنوان ششمین سازه مرتفع در میان برج‌های مخابراتی جهان پس از برج توکیو اسکای تری ژاپن با ۶۳۴ متر ارتفاع، برج گوانگژو و سیجسین گوانگژو چین با ۶۰۵ متر ارتفاع، سی‌ان تورنتو کانادا با ۵۵۳ متر ارتفاع، برج مسکو با ۵۴۰ متر ارتفاع و برج اورینتال شانگهای چین با ۴۶۷ متر ارتفاع شناخته می‌شود.
برج میلاد در شمال غربی استان تهران واقع شده است و از طریق بزرگراه‌های همت، حکیم و شیخ فضل الله نوری می‌توان به آن دسترسی پیدا کرد.
اولین آسمانخراش ایران با توجه به ارتفاع بلند و شکل ظاهری که دارد تقریبا از همه قسمت های تهران نمایان بوده و به عنوان نماد پایتخت شناخته می‌شود.
برج میلاد که با هدف رفع نیازهای مخابراتی و تلویزیونی تهران ساخته شده از چهار بخش اصلی تشکیل می‌شود: برج مخابراتی – تلویزیونی، مرکز همایش‌های بین‌المللی، هتل پنج ستاره بین‌المللی و مرکز تجارت جهانی. از دیگر کاربردهای اولین آسمانخراش ایران به موارد زیر نیز می‌توان اشاره کرد:
- کاربری هواشناسی و کنترل ترافیک
- ایجاد و گسترش دسترسی به شبکه بی‌سیم
- ایجاد جاذبه های گردشگری
ساخت آسمانخراش در ایران در حالی شروع شده که در چند دهه گذشته اغلب ساختمان‌ها نهایتا ۱۰ یا ۱۲ طبقه داشتند و هر ساختمانی بیشتر از این میزان داشت آسمانخراش نامیده می‌شد.
این روزها با توجه به پیشرفت تکنولوژی، سازه‌های مرتفعی در ایران در حال ساخته شدن هستند که در ادامه به معرفی چند مورد دیگر از سازه‌های بلند در کشورمان می‌پردازیم.
- برج بین المللی تهران
در میان برج‌های مسکونی این برج بلندترین ساختمان مسکونی ساخته شده در ایران است که ارتفاع آن به ۱۶۲ متر می‌رسد. این برج دارای ۵۶ طبقه و ۲۲۰ هزار متر مربع زیربنا است. در برج بین المللی تهران ۵۷۲ واحد مسکونی وجود دارد که در میان آنها پنت هاوس‌های تریپلکس نیز به چشم می‌خورد.
مهندسان و طراحان برج تهران معتقدند که این سازه می‌تواند زمین لرزه‌هایی با قدت ده ریشتر یا بیشتر را هم تحمل کند. به همین دلیل نیز این ساختمان مقاوم‌ترین برج مسکونی در برابر زلزله است.
- مرکز تجارت جهانی تبریز
مرکز تجارت جهانی تبریز ۳۷ طبقه داشته و ۱۵۷ متر ارتفاع دارد. این مرکز در شهرک ولیعصر تبریز قرار گرفته است و دارای ویژگی‌های خاصی به شرح زیر است:
- این برج اولین ساختمان پلان آزاد در ایران است.
- مرکز تجارت جهانی تبریز بلندترین برج تجاری – خدماتی و گردشگری در ایران محسوب می شود.
- اولین سازه در ایران است که در نمای آن از پانل‌های سرامیکی ویژه آج‌دار استفاده شده است.
- این برج مجهز به میراگرهای ویسکوز جاذب انرژی زلزله می باشد.
- نخستین برج در ایران است که با ستون‌های پیش‌ساخته با تکنولوژی R-PC ساخته شده است.
- برج الماس قو خاورمیانه
این برج درواقع یک مجتمع تجاری است که در شهر متل قوی مازندران قرار گرفته است. مجتمع قو دارای ۳ برج است که دو عدد از آنها تجاری- مسکونی هستند و هر کدام از آنها ۲۱ طبقه دارند. سومین برج این مجتمع ۳۸ طبقه و ۱۵۰ متر ارتفاع دارد.
- مجتمع تجاری پاژ مشهد
مجتمع تجاری پاژ با عنوان شهر طبقاتی نیز نامیده می‌شود و دارای کاربری تجاری و اداری است که در بلوار جانبازان شهر مشهد واقع شده است. یکی از جذابیت‌هایی که مردم را به استفاده از آن تشویق می‌کند، وجود پارکینگ طبقاتی با ظرفیت بیش از ۷۵۰ خودرو است.
- برج سفید تهران
برج سفید پاسداران نیز در تاریخچه ساخت آسمانخراش در ایران جای دارد. این برج در سال ۱۳۹۷ ساخته شده و با ۱۳۴ متر ارتفاع و ۲۲ طبقه دارای اولین رستوران چرخان در ایران است. در این برج یک هتل لوکس و مجلل و چندین واحد اداری قرار گرفته است.
- برج آسمان فرمانیه
برج آسمان نیز در تهران و در محله فرمانیه واقع شده که دارای ۳۷ طبقه و ۱۲۰ متر ارتفاع است. این برج در میان برج‌های مسکونی، پس از برج بین المللی تهران رتبه دوم را به لحاظ ارتفاع دارد. این برج دارای ۱۰۴ واحد مسکونی، تجاری و اداری است.
- هتل چمران شیراز
هتل چمران نیز در شهر شیراز واقع شده که به عنوان هشتمین برج بلند کشور محسوب می‌شود. این هتل ۳۰ طبقه دارد و ارتفاع آن به ۱۰۹ متر می‌رسد.
جمع بندی تاریخچه ساخت آسمانخراش در جهان و ایران
- تاریخچه ساخت آسمانخراش به زمانی بازمی‌گردد که آسانسور ابداع شد و استفاده از انواع مصالح ساختمانی رواج پیدا کرد و در عین حال هزینه این مصالح تا حدودی کم شد.
- آسمانخراش به ساختمان‌هایی اطلاق می‌شود که حداقل ۴۰ طبقه داشته باشند و ارتفاع آنها نیز بیش از ۱۵۰ متر باشد.
- زمانی که از آسمانخراش‌ها به صورت همزمان و برای چند کاربری استفاده شود، در هزینه‌ها صرفه جویی زیادی شده و به صرفه‌ترین حالت است.
- اولین آسمانخراش جهان به معنای واقعی، Woolworth Building نام دارد که در ۱۷ نوامبر ۱۹۱۳ و بعد از ۳ سال کار در منهتن نیویورک افتتاح شد.
- در توکیو پایتخت ژاپن نیز که یکی از شهرهای مدرن جهان است، بزرگترین برج مخابراتی جهان قرار گرفته است که اسکای تری نام دارد.
- آسمانخراش جده ۲۰۰ طبقه دارد و کاربری چند منظوره دارد، در این برج رستوران‌های متعدد، هتل، واحدهای مسکونی، مراکز خرید و بازار، امکانات تفریحی و غیره قرار دارد.
- اولین آسمانخراش ایران با توجه به ارتفاع بلند و شکل ظاهری که دارد تقریبا از همه قسمت های تهران نمایان بوده و به عنوان نماد پایتخت شناخته می‌شود.
- ساخت آسمانخراش در ایران در حالی شروع شده که در چند دهه گذشته اغلب ساختمان‌ها نهایتا ۱۰ یا ۱۲ طبقه داشتند و هر ساختمانی بیشتر از این میزان داشت آسمانخراش نامیده می‌شد.
- در میان برج‌های مسکونی، برج بین المللی تهران، بلندترین ساختمان مسکونی ساخته شده در ایران است که ارتفاع آن به ۱۶۲ متر می‌رسد.
- مرکز تجارت جهانی تبریز ۳۷ طبقه داشته و ۱۵۷ متر ارتفاع دارد.
- مجتمع تجاری پاژ با عنوان شهر طبقاتی نیز نامیده می‌شود و دارای کاربری تجاری و اداری است که در بلوار جانبازان شهر مشهد واقع شده است.
- برج سفید پاسداران نیز در تاریخچه ساخت آسمانخراش در ایران جای دارد.
- برج آسمان نیز در تهران و در محله فرمانیه واقع شده که دارای ۳۷ طبقه و ۱۲۰ متر ارتفاع است.
